25/11/2025

Door de opkomst van alternatieve energiebronnen zoals windenergie, is de afgelopen jaren veel nieuwe techniek op de markt gekomen. Transformatoren bijvoorbeeld, die in windmolens die spanning van de turbine omzetten naar het juiste spanningsniveau voor het transport van de elektriciteit.

Efectis is één van de twee organisaties in Europa die kunnen testen of deze transformatoren aan de strenge Europese brandclassificaties voldoen. Sinds eind 2024 kunnen we zelfs geaccrediteerde trafotesten uitvoeren. Bij Efectis Nederland wordt sinds 2015 voor producenten van zogeheten ‘dry-type transformers’ vastgesteld of hun nieuwe product voldoet aan de vereiste brandkwalificaties. Hoogspanningslab in Arnhem doet als geaccrediteerde keuringsinstantie voor elektronische apparaten een beroep op Efectis voor deze brandtesten. Omdat Efectis tot eind 2024 niet was geaccrediteerd voor deze brandtesten, moest iedere test voor een officiële brandclassificatie worden bijgewoond door een projectleider van Hoogspanningslab. Na accreditatie voor dit type testen is dit nu niet meer verplicht. Hoogspanningslab kan het testrapport nu rechtstreeks opnemen in het Hoogspanningslab testrapport, samen met alle overige testen op de transformator.

Europese richtlijn

Voordat transformatoren op de markt gebracht mogen worden, moeten ze voldoen aan alle strenge Europese richtlijnen, waaronder brandclassificaties volgens IEC 60076-11 ‘Energietransformatoren – Deel 11: Droge energietransformatoren’. Efectis voert daarom regelmatig brandproeven uit op zogenoemde giethars hoogspannings-laagspanningstransformatoren (HV/LV).

Bij deze brandtesten wordt onderzocht wat de bijdrage is van de in de transformator gebruikte materialen aan de brand. Die bijdrage moet binnen bepaalde grenswaarden blijven om de test te halen. We kijken dus niet naar de oorzaak van een brand, maar de gevolgen van een eventuele brand in een transformator. De brandtest wordt uitgevoerd met een deel van een gehele transformator. Er wordt één fase, een kern en isolatiecomponenten, zonder de behuizing getest.

Testmethodiek

Bij de brandtest wordt de trafo belast met twee warmtebronnen, te weten een branderbak met brandende ethylalcohol en een elektrisch stralingspaneel. Door meting van temperatuurstijging van de rookgassen, als gevolg van ontbranding van de met vuur en warmtestraling belaste trafo, wordt vastgesteld of deze voldoet aan de criteria uit de brandnorm. Daarnaast meten we de rookdichtheid van de geproduceerde rookgassen.

De test duurt in totaal 60 minuten. Deze start met het aansteken van circa 5 tot 6 kg alcohol en het inschakelen van het stralingspaneel. De ethylalcohol brandt ongeveer 20 minuten in een branderbak met concentrische ringen. De maatvoering en de exacte hoeveelheid alcohol is afhankelijk van de afmetingen van de transformator. Een tweede warmtebron is een verticaal geplaatst (elektrisch) stralingspaneel (800×500 mm), met een vermogen van 24 kW en een regelbare voeding om de gemiddelde temperatuur van het paneel op 750°C te houden. Het stralingspaneel wordt na 40 minuten uitgeschakeld. De meetgegevens worden tenminste 60 minuten lang – vanaf de start gedurende de hele test – geregistreerd.

Criteria

Aan welke criteria moet de transformator uiteindelijk voldoen? Er wordt niet alleen gekeken naar de maximale gemeten temperatuur die er bij een brand vrijkomt, maar ook of de brand uit zichzelf dooft. Dit wordt gedaan met behulp van temperatuurcriteria op meerdere momenten in de test. De transformator moet voldoen aan ál deze criteria. Zo moet de temperatuur van de rookgassen na 45 minuten onder een bepaalde waarde komen. Dat geldt ook voor de rookgastemperatuur na 60 minuten. Tussendoor meten we na 55 minuten of de rookgastemperatuur voldoende daalt.

De lichttransmissie wordt gemeten met behulp van een lichtbron achter de rook. Het rekenkundig gemiddelde van de transmissie van het licht wordt bepaald in een optisch pad van 1 meter door de rook. Het gemiddelde percentage mag tussen de 20 en 60 minuten in de test niet minder dan 20% bedragen. Verder worden ook de luchtstroom in de luchttoevoer (air flow rate) en – optioneel – de stroom (rook)gassen in de schoorsteen gemeten. De test wordt uitgevoerd met een vaste of variabele luchtstroom, de zogenaamde mechanische of natuurlijke ventilatie. Bij mechanische ventilatie wordt een vast luchtdebiet ingeblazen van 750 m³/h. Bij natuurlijke ventilatie wordt het genoemde luchtdebiet voorafgaand aan elke test gekalibreerd vanwege veranderende omgevingsparameters. Bij Efectis wordt de test uitgevoerd met een natuurlijke luchtstroom.

Om het gedrag van de transformator te optimaliseren is het noodzakelijk om de uitstoot van giftige stoffen en ondoorzichtige rook bij verbranding te minimaliseren. De analyse van deze gassen kan eveneens binnen de Efectis-groep worden uitgevoerd, waardoor het volledige brandgedrag van een transformator bij Efectis kan worden bepaald.

Snel resultaat

Inmiddels voert Efectis brandtesten uit bij dertig tot veertig transformatoren per jaar. Er zijn maar twee Europese organisaties die kunnen testen of deze transformatoren aan de strenge Europese brandclassificaties voldoen. Het voordeel dat wij bieden is de korte doorlooptijd en korte communicatielijnen. Soms moet je maanden wachten op de officiële rapporten. Wij kunnen twee tot drie weken na aanvraag gaan testen. Na de test kunnen we direct aangeven of een transformator wel of niet aan de Europese brandeisen voldoet. Dat is prettig voor een producent als een transformator nog in de ontwikkelfase zit en men nog niet alle testen en procedures voor volledige certificatie wil doorlopen. Enkele weken na de test kunnen we al een officieel testresultaat opleveren.

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Alberto Gonzalez of Job Onderwater