17/10/2023
Tünel yangınlarında insanı korumak için yapıyı korumak şarttır!
Karayolu, demiryolu ve metro tünelleri ulaşımda sağladıkları büyük avantajlar nedeni ile sayıları her geçen gün artarak hayatımızda yer almaktadır. Son yıllarda yapılan uluslararası mevzuat düzenlemeleri ile tünellerin yangın güvenliği konusunda önemli gelişmeler sağlanmış olsa da, tünellerde meydana gelebilecek yangınların diğer kapalı mekan yangınlarından kritik farklılıklar gösterdiği göz ardı edilmemelidir.
Tünel yangınlarını diğer yangınlardan ayıran en temel özellik hem yapının hem de insanın korunması gerekliliğidir. Diğer bina yangınlarında insanlar güvence altına alınıp bina göz ardı edilebilmektedir fakat tünellerde hem insan hem de tünel yapısı kurtarılmak zorundadır zira tünel çökebilir ve tünelin çökmesiyle beraber can kaybı meydana gelebilir. Bu yüzden tünel yangınlarında tünel yapısını korumak insanı korumak kadar önemlidir. Ek olarak, tünellerin maliyeti ve ekonomik faydaları herhangi bir binayla karşılaştırılamayacak kadar yüksektir. Tünelin tekrar yapım maliyetinin yanı sıra, tünelin kapalı kaldığı süre boyunca insan ve yük taşımacılığı faaliyetlerinin aksaması da ticari kayba neden olmaktadır.
Önemli Tünel Yangınları
En büyük can kaybının yaşandığı tünel yangını Bakü (Azerbaycan)’de 1995’te meydana gelmiştir ve çıkan yangın, 280 kişinin hayatını kaybetmesine sebep olmuştur. Öte yandan dünya genelinde en bilindik tünel yangını Manş Denizi’nin altından geçen İngiltere ve Fransa’yı birbirine bağlayan Euro Tunnel’de meydana gelmiştir. Yangında can kaybı olmamıştır fakat 200 milyon euro’luk hasarın yanında tünelin altı ay kapalı kalması iki ülke arasındaki ticarette milyonlarca euro’luk bir kayba sebebiyet vermiştir.
Tünellerde yangın güvenliğini sağlayabilmek için dikkat edilmesi gereken temel unsurlar:
- Yapısal güvenlik, tünellerde beton dayanımının yüksek olmasıyla sağlanabilmektedir. Tünel yangınları genelde hidrokarbon, petrol türevi yakıtların karıştığı yangınlar olduğundan ısı beş dakika içinde 1200°C’yi aşabilmekte ve bu derecedeki ısı çok kısa bir süre içerisinde beş-on metre yükseklikteki betonda bile ciddi deformasyona sebep olabilmektedir. Bundan dolayı betonda, spalling denilen beton patlaması meydana gelmektedir. Betonun doğru tasarlanmaması, içinde yeterli gözeneklere sahip olmaması, içindeki suyun kaçacak yer bulamamasına ve beton cidarların kademe kademe patlamasına sebep olmaktadır. Bu yüzden tünellerde beton tasarımı çok kritiktir. Uluslararası standartların hepsi tüneldeki beton tasarımının yangın dayanım testini şart koşmaktadır çünkü birinci konu, tünel betonunu korumaktır.
- Kaçış yollarını korumak, tünel içerisindeki insanların dumandan boğulmadan tahliye edilmesini sağlamak adına göz ardı edilmemesi gereken bir diğer unsurdur. Bu da doğru duman ve yangın sistemlerinin seçimi, düzgün tasarlanması ve çalışmasıyla mümkündür. Fanlar veya diğer sistemlerle sıcak duman ve ısı, yanma kaynağından alınıp tünelin bir ucundan tahliye edilebilmektedir.
- Baskılama söndürme sistemleri, özellikle orta uzun tünellerde çok kritik öneme sahiptir. Destek sistemleri olarak da bilinmektedir, olmadıkları noktada yapısal yangın yükü başa çıkılamaz hale gelebilmektedir ve duman atımı zorlaşabilmektedir. Dolayısıyla baskılama söndürme sistemleri de optimize bir şekilde tasarlanmalı ve çalışmalıdır.
- Tali tünel, uluslararası standartlarda 1000 metrenin üzerindeki tünellerde istenmektedir. Tali tünel hem insanların kaçmasına imkân tanımakta hem de baskılama ve söndürme çalışmalarının çok daha rahat yürütülmesini sağlamaktadır.
Efectis, yapı yangın güvenliğinin sağlanması ve korunması konusunda 70 yıllık bilgi birikimi ve tecrübeli ekibi ile Türkiye ve diğer bir çok ülkede hem tünellerin hem de tüm diğer yapı tiplerinin yangın güvenliğinin sağlanması için hizmet vermektedir.