16/7/2025
1. Giriş
EN 12101-7, binalarda duman kontrolü ve havalandırma sistemlerinin tasarımı, kurulumu ve bakımına yönelik olarak Avrupa’da uygulanan bir standarttır. Bu standart, yangın durumunda dumanın hızla tahliye edilmesi ve binanın güvenliğinin sağlanması amacıyla geliştirilmiştir. Yangın anında doğru bir şekilde yönetilen duman ve ısı, insanların güvenli bir şekilde tahliye edilmesini ve yangının yayılmasını engellemeyi amaçlar.
EN 12101-7, duman kontrol sistemlerinin güvenli ve verimli bir şekilde çalışmasını sağlamak için gerekli gereksinimleri ve performans kriterlerini belirler. Bu sistemler, genellikle binalarda duman ve ısının tahliye edilmesi amacıyla kullanılan “duman ve ısı tahliye sistemleri” (HVS) olarak adlandırılır.
2. EN 12101-7’nin Amaçları
EN 12101-7 standardı, yangın durumlarında aşağıdaki temel hedefleri gerçekleştirmeyi amaçlar:
- Dumanın kontrol altında tutulması ve binadan tahliye edilmesi.
- İnsanların güvenli bir şekilde binadan tahliye edilmesi.
- Yangının kontrol altında tutulması ve yayılmasının önlenmesi.
- Yapıların yapısal bütünlüğünün korunarak yangın güvenliğinin artırılması.
Bu hedeflere ulaşmak için duman ve ısı tahliye sistemlerinin tasarımında kullanılan bileşenlerin doğru şekilde belirlenmesi, yerleştirilmesi ve test edilmesi gerekmektedir.
3. Temel Kavramlar ve Bileşenler
EN 12101-7 standardı, duman kontrol sistemlerinin çeşitli bileşenlerini kapsar. Bu bileşenler arasında şunlar bulunur:
- Duman Tahliye Sistemleri: Dumanın binadan dışarıya güvenli bir şekilde tahliye edilmesini sağlayan sistemlerdir. Bu sistemler genellikle havalandırma kanalları, fanlar ve çıkış kapaklarından oluşur.
- Zorunlu Havalandırma Sistemleri: Yangın anında binadaki hava akışını düzenlemek için kullanılır. Böylece, insanlar dumanın olmadığı bir alanda güvenli bir şekilde tahliye olabilir.
- Fanlar ve Motorlar: Dumanın tahliye edilmesinde önemli bir rol oynayan elektrikli cihazlardır. Bu fanlar, dumanın hızla dışarıya atılmasını sağlar.
- Açılır Pencereler ve Hava Çıkışları: Binada dumanın tahliye edilmesini sağlamak amacıyla açılabilen pencereler ve hava çıkışları da bu sistemin bir parçasıdır.
4. EN 12101-7 Uygulama Alanları
EN 12101-7 standardı, aşağıdaki binalarda uygulanabilir:
- Konut binaları
- Ofis ve ticaret binaları
- Hastaneler ve sağlık tesisleri
- Alışveriş merkezleri
- Endüstriyel tesisler
Her bir bina tipi için belirlenen standartlara uygun olarak duman ve ısı tahliye sistemlerinin tasarımının ve uygulamasının yapılması gerekmektedir.
5. Performans Gereksinimleri
EN 12101-7 standardı, sistemlerin etkinliğini değerlendirmek için belirli performans kriterleri sunar. Bu kriterler arasında şunlar yer alır:
- Hızlı duman tahliyesi: Dumanın binadan en kısa sürede tahliye edilmesi gerekmektedir.
- Yüksek ısı dayanıklılığı: Sistem bileşenlerinin yangın sıcaklıklarına karşı dayanıklı olması gerekir.
- Güvenilirlik: Duman tahliye sisteminin, yangın anında güvenilir bir şekilde çalışması zorunludur.
- Bakım ve test gereksinimleri: Sistemlerin düzenli olarak bakımı yapılmalı ve test edilmelidir.
6. Duman Kontrol Sistemlerinin Tasarımı
EN 12101-7’ye uygun duman kontrol sistemlerinin tasarımında, aşağıdaki faktörler dikkate alınmalıdır:
- Bina tipine ve kullanımına göre duman tahliye planları hazırlanmalıdır: Her bina tipi farklı yangın risklerine ve gereksinimlere sahiptir.
- Doğru bileşenler seçilmelidir: Kullanılacak fanlar, pencereler ve diğer bileşenler, yangın durumunda en verimli şekilde çalışacak şekilde seçilmelidir.
- Hava akışı düzenlemeleri yapılmalıdır: Dumanın binadan hızlı bir şekilde tahliye edilebilmesi için uygun hava akış düzenlemeleri yapılmalıdır.
EN 12101-7 standardının gerektirdiği tasarım, test ve belgelendirme süreçlerinin doğru ve eksiksiz bir şekilde yürütülmesi, sistemlerin yangın anında beklenen performansı göstermesi açısından büyük önem taşır. Bu noktada, yangın güvenliği alanında uluslararası akreditasyonlara sahip bir kuruluş olan Efectis, duman kontrol ve ısı tahliye sistemlerinin güvenilirliğini ve uygunluğunu değerlendirme konusunda kapsamlı hizmetler sunmaktadır.
- Test ve Belgelendirme: EN 12101-7 standardına uygun olarak kanal sistemlerinin yangın dayanımı ve performans testleri Efectis laboratuvarlarında gerçekleştirilebilir. Başarılı testlerin ardından sistem bileşenlerine CE işareti verilerek standarda uygunluğu belgelenir.
- Tasarım Doğrulama ve Danışmanlık: Proje aşamasında, bina türüne ve kullanım amacına özel olarak duman tahliye sistemlerinin tasarımına ilişkin teknik danışmanlık hizmetleri sunulur. Bu sayede sistemin hem yasal gerekliliklere hem de en iyi uygulamalara uygunluğu sağlanır.
- Saha Denetimleri ve Performans Doğrulama: Kurulmuş sistemlerin sahada EN 12101-7’ye uygun çalışıp çalışmadığı, gerekli test ve denetimlerle kontrol edilir. Böylece sistemin gerçek bir yangın senaryosunda performans gösterme kabiliyeti garanti altına alınır.
- Eğitim Hizmetleri: Proje yöneticilerine, tesisatçılara ve teknik personele yönelik verilen eğitimlerle, standardın uygulanması ve sürdürülebilir yangın güvenliği kültürünün oluşturulması desteklenir.