26/5/2022

Kabloların EN 50575 Standardı Kapsamında Yangın Testleri ve Belgelendirme Süreçleri

Güç, kontrol, fiber optik ve haberleşme kabloları yangına karşı tepki sınıflandırmasının belirlenmesi için EN 13501-6 standardına göre test edilmektedir. EN 13501-6 standardına göre kablolar A_ca, B1_ca, B2_ca, C_ca, D_ca, E_ca ve F_ca yangın sınıflarından birisine sahip olabilir. Yangın sınıflarının yanı sıra, duman sınıfları; s1a, s1b, s1, s2 ve s3, damlama sınıfları; d0, d1, d2, asitlik sınıfları; a1, a2, a3’ de bu standardın konusu olan diğer sınıflandırmalardır.

Yangına Tepki Testleri

EN 13501-6 standardına göre sınıflandırma yapılabilmesi için EN ISO 1716, EN 50399, EN 60332-1-2, EN 61034-2 ve EN 60754-2 standartlarında anlatılan başlıca beş test yöntemi mevcuttur.

Aşağıdaki tablo ilgili standartlar için yapılması gereken yöntemlerini göstermektedir;

Opsiyonel olan EN 61034-2 ve EN 60754-2 testlerinin yapılmadığı durumlarda tam sınıflandırma alınabilmektedir. Ancak bu test yöntemleri s1a,s1b ve a1,a2 sınıflandırmalar için gereklidir.

EN ISO 1716 test yönteminin, metal esaslı olanlar hariç kabloyu oluşturan her bileşene ayrı ayrı uygulanması gerekmektedir. Bu test yöntemi kalorimetrik bomba içerisinde numunenin brüt yanma ısısı tayin edilir. Bir kablonun A_ca sınıfını karşılayabilmesi için metaller hariç her bileşenini 2,0 MJ/kg’ a eşit veya daha az brüt yanma ısısına sahip olmalıdır.

EN 50399 B1_ca, B2_ca, C_ca, D_ca sınıfları için yapılması zorunlu olan test yöntemlerinden bir tanesidir. Bu test yönteminde merdiven yüzeyine dizilmiş kabloların sabit bir alev kaynağına 20 dakika boyunca maruz kalması sağlanır ve dikey düzlemde alev ilerlemesi, yanan kablo miktarının açığa çıkardığı ısı miktarı, yanan kablo miktarının açığa çıkardığı duman miktarı, alevli damlama süreleri ölçülür/gözlemlenir.

EN 60332-1-2 B1_ca, B2_ca, C_ca, D_ca, E_ca sınıfları için yapılması zorunlu olan test yöntemlerinden diğeridir. Bu test yönteminde kesilmiş ufak bir kablo parçasına 45 derece açıyla 1 kW gücünde propan alevi, kablonun çapına bağlı olarak 60 saniye, 120 saniye, 240 saniye veya 480 saniye uygulanır. Sonuç olarak kabloda yanan miktar ölçülür.

EN 61034-2 kablonun duman yoğunluğunun hesaplanması ve EN 13501-6 standardında belirtilen isteğe bağlı sınıflandırmalardan s1a ve s1b değerlendirilmesi için uygulanan bir test yöntemidir. Bu test yönteminde yan yana dizilmiş kablo numuneleri sızdırmaz bir kabin içerisinde, alev kaynağı olarak alkol-su çözeltisi kullanılarak yanmaya tabii tutulur.

EN 60754-2 test yöntemi metaller hariç kabloyu oluşturan her bileşene uygulanmaktadır ve sonuçlar toplam kablo için değerlendirilmektedir. Bu test yönteminde kabloyu oluşturan her bileşen ayrı ayrı yakılır ve açığa çıkan gaz yıkanır. Yıkanan gazın oluşturduğu çözeltinin asitlik ve iletkenlik değerleri ölçülür. EN 13501-6 standardında belirtilen isteğe bağlı sınıflandırmalardan a1 ve a2 değerlendirilmesi için bu test yöntemi uygulanır.

Yangına Dayanım Testleri

Diğer taraftan, güç ve sinyal elektrik kablolarının yangına dayanım testleri DIN 4102-12, EN 50577 ve GOST R 53316 standartlarına göre yapılmaktadır. Bu 3 standartta da voltaj dayanımı 1 kV’a kadar olan kablolar test edilebilmektedir. Her 3 standardın kendi içlerinde özel şartları bulunmakla birlikte, test yöntemleri birçok yönden benzer uygulamalar barındırmaktadır.

Kablolar standartta belirtilen asgari boyutlara sahip fırına, uygulama alanında (duvara, tavana, kablo tava-merdiven-kanala montaj) kullanıldığı şekli ile montajı yapılmaktadır. Isıtma standartta belirtilen sıcaklık-zaman eğrisine göre yapılmaktadır. Aşağıda sıcaklık-zaman eğrisi bulunmaktadır.

Fırına montajı yapılan kablo sistemleri standartlarda belirtilen eğrilere göre ısıtılırken, kablo üzerinden akım geçirilmektedir. Sigortalar yardımıyla devre bütünlüğünün devam edip etmediği kontrol edilmektedir. Devre bütünlüğünün kesildiği zaman, kablonun dakika bazında dayanımını ortaya çıkmaktadır.

Aynı aileye dahil olan kablolardan standardın belirlediği şartlarda ve sayıda teste tabi tutarak, bir aile için sınıflandırma yapılabilmektedir. Örneğin 4 damarlı bir güç kablosu için; bir adet en küçük iletken çapına sahip kablo ve bir adet en büyük iletken çapına sahip kablo seçilip test edilerek bir kablo ailesi kapsatılabilmektedir.

Yine her standardın belirttiği tipte ve ağırlıkta kablo taşıyıcı sistemlere ölü ağırlıklar asılmaktadır. Buradaki amaç ise kablo ve taşıyıcı sistemin en kötü senaryoda testini gerçekleştirmektir.

DIN 4102-12 standardına göre sınıflandırma E30, E60 ve E90 şeklinde olmaktadır. EN 50577 test standardı ise EN 13501-3 te belirtilen “*P sınıflandırmasına göre” 120 dk ya kadar yapılır. GOST R 53316 standardı için sınıflandırma periyodları ise şu şekildedir; 15, 30, 45, 60, 120, 150, 180, 240 ve 360.

*Not: EN 13501-3 sınıflandırma standardı içerisinde şuan da kablolar için bir sınıflandırma bulunmadığından dolayı net baremler belirtilememiştir. EN 50577 test standardı için sınıflandırma standardı olan EN 13501-3 standardı yayımlandığında baremler netleşecektir.

Kablo ve Kablo taşıyıcı sistemlerin belgelendirilmesi

Her şeyden önce Yapı Malzemeleri Yönetmeliği’ne göre yapı içerisinde kullanılan kablolar, EN 50575 standardına göre CE işareti taşımak zorundadır. CE işareti Avrupa’ya Uygunluk anlamına gelmekte olup, buna sahip olmayan ürünlerin ihracatı mümkün olmamaktadır. Gümrük Birliği Anlaşması çerçevesinde, Türkiye pazarı için de piyasaya arz edilecek ürünlerin CE işareti taşıması zaruridir.  Efectis Era Avrasya, 2184 No’lu onaylanmış kuruluş olarak, EN 50575 standardına göre test ve belgelendirme konusunda yetkilendirilmiştir. Aynı zamanda İngiltere ve Kuzey İrlanda yerleşkesi UKCA belgelendirmesi notifikasyonuna sahiptir.

Ayrıca Katar, Kuveyt ve Birleşik Arap Emirlikleri için talep edilen uygunluk sertifikası (CoC) yine Efectis Era Avrasya’nın yetkilendirildiği bir alandır.