15/3/2024

Fan ve Damperlerin Doğru Montajının Yangın Güvenliği Açısından Önemi

Yangın güvenliği donanımları, can ve mal güvenliğimizi emanet ettiğimiz değerli yatırımlardır.

Yapıların ihtiyaçlarına yönelik yangın güvenliği tasarımları yapılırken çoğunlukla ürün odaklı bir yaklaşım sergilenmekte, ürün yetkinlikleri çok sıkı takip edilmekte ancak ürünün ihtiyaç duyduğu montaj gereksinimleri göz ardı edilmekte ya da tam olarak takip edilmemektedir.

Oysaki, ihtiyaç duyulan yangın güvenliği seviyesine ulaşabilmek için ürünün yeterlilikleri yalnızca gerekliliklerin 1/3 ‘lük kısmını oluşturmakta olup, doğru montaj ve muayene ile bütüncül bir sistem olarak düşünülmelidir. Aksi taktirde can güvenliği donanımı amacını yerine getiremeyecek olup, uygulama yapılan mahaller korunmasız kalacaktır.

Pasif Yangın Güvenliği Sistemlerinin Montaj Muayenesi Nasıl Yapılmalıdır?

Pasif yangın güvenliği sistemlerine örnek olarak; yangın kapıları, yangın/duman damperleri, pasif yangın yalıtımları vb. gösterilebilir. Bu donanımlar, yangına karşı dayanım ihtiyacı olan mahallerde kompartımantasyon bütünlüğünü sağlayan stratejinin parçalarıdır. Donanımın montajında yapılabilecek hatalar, yangın ve dumanın kompartımanı aşmasına sebep olarak yangın yayılımına yol açacaktır. Bu donanımları kontrol ederken yangına dayanım test ve sınıflandırma raporları incelenmeli; sahadaki montaj koşullarının teste giren ürünün montajıyla bire bir aynı olmasına özen gösterilmelidir.

Fan Ürün Gruplarının Montaj Muayenesinde Nelere Dikkat Edilmektedir?

Test talep edilen ürün gamında ikiden fazla ürün bulunuyor ise bu ürün gamı “fan ailesi” olarak isimlendirilmektedir. Fan ailesine aynı donanım ve tasarım prensiplerini kullanan küçük, büyük ve ara boyutlarda gerekli olduğu tespit edilen fanlar girer; bu sayede üst ve alt boyut limiti arasında kalan diğer boyutlar için de geçerlilik sağlanmaktadır. Sahadaki montaj muayenesi sürecinde ilk dikkat edilen nokta, ilgili fanın; testin izin verdiği fan ailesi boyutları içinde kalıp kalmadığının belirlenmesidir.

Yangından en fazla etkilenebilecek donanımların başında fan motorları gelmektedir. Sahada montajı yapılan üründe kullanılan motorun, testi yapılan ürün ile aynı marka ve modelde olması çok önemlidir.

Fan motorlarının doğru çalışabilmesi için dayanıklı güç beslemesine ihtiyaç duyulmaktadır, bu da ancak yalıtımlı kablolarla yapılabilmektedir. Kablo marka ve modeli, aynı zamanda yalıtımının nasıl yapıldığı ve kasa üzerindeki konumu montaj sırasında doğru uygulanmalıdır.

Fan diskinin tasarımı ve kanat sayısının yanı sıra, fan göbeği ile kanatların arasındaki bağlantı (kaynak, perçin vb.) teste girdiği şekilde olmalıdır.

Radyal jet fanlar özelinde, havanın yönlendirildiği taraf olan lüle (nozzle) bölümünün ölçü ve tasarım özelliklerinin teste giren ürün ile aynı olması, nakliye ve montaj sırasında hasar görmemiş olması önemlidir.

Damper Ürün Gruplarının Montaj Muayenesinde Nelere Dikkat Edilmektedir?

Yangın ve duman damperleri de fanlarda olduğu gibi ürün ailesi olarak teste girmekte olup; damper tipinin üst ve alt boyut limitleri belirlenmektedir. Sahadaki montaj muayenesi sürecinde ilk dikkat edilen nokta, ilgili damperin; testin izin verdiği damper ailesi boyutları içinde kalıp kalmadığının belirlenmesidir.

Bir damperin, yangın ve duman yalıtımını sağladığı temel öge, damperin bıçağı/klapesidir.  Damper bıçağında kullanılan malzemenin tipi, boyutları, montaj detayları azami öneme sahiptir. Test raporunda belirtilen parametrelere bire bir uymak zorunda olup, taşıma veya montaj sırasında hasar gördüğü belirlenen damper klapesi veya bıçakları değiştirilmelidir. Damper kanadının tam kapalı pozisyona geçtiğinde temas ettiği ögelere dikkat edilmeli, sızdırmaya sebebiyet verecek problemler ortadan kaldırılmalıdır.

Damper klape veya bıçaklarının motoru, test raporunda bulunan marka ve modelde olmalı; damper boyutu büyüyüp küçülse bile motorun marka ve modeli değişmemelidir. Benzer şekilde, motorun destek yapısı (destek sacı da denir) olarak tabir edilen, motorun monte edildiği yapının da boyutları damper ailesi içinde aynı kalmalıdır.

Sacları birbirine tutturmakta kullanılan mastik, fitil, porselen, kâğıt vb. her türlü öge, test için yapılan montajda kullanılan marka, model ve miktarda sahada da kullanılmalıdır. Herhangi bir malzemenin muadili kullanılamaz, eksik bırakılamaz.

Bağlantı elemanlarında da aynı durum geçerlidir. Testte kullanılan tip, çeşit ve tam sayıda kullanılması şarttır.

Hem yangın hem duman damperlerinde ürünün kullanım şekli ve yeri yangın güvenliği açısından dikkat edilmesi gereken hususlardandır. Damperler test edildiği ve test raporunda izin verildiği şekilde montaj yapılmalıdır. Damper gruplarının testleri dikey duvar üzerinde veya döşeme üzerinde test edilmesine göre yatay (ho) veya dikey (ve) sınıfını alırlar ve bu nedenle test edildiği sınıfa uygun kullanıldığından emin olunmalıdır. Yine aynı şekilde damperler yangın dayanım testine kanal içerisinde veya duvar içerisinde farklı varyasyonlarla girebilmektedirler ve bu varyasyonlar birbirlerini kapsamamaktadır. Dolayısıyla damper gruplarının test edildiği montaj türüne göre sahada kullanılması yangın güvenliği açısından önem arz etmektedir. Özellikle bu durum duman kontrol damperlerinin, yangın dayanım test sıcaklığını önemli ölçüde değiştirdiğinden, yanlış uygulama ile kullanılan duman damperlerinin sahada yangın güvenliği açısından ciddi bir tehlike oluşturduğu unutulmamalıdır.

Yüksek seviyede yangın güvenliğinin sağlanabilmesi için; ulusal yangın yönetmeliği ve aktif yangın güvenliği sistemleri üzerinde olduğu kadar, malzeme bilgisi ve pasif yangın güvenliği üzerinde de ciddi bir hakimiyet sahibi olmak gerekmektedir.

Yangın konusunda 70 yılı aşkın uzmanlığa sahip Efectis’in yangın danışmanlık ekibi, tıpkı kişiye özel çalışan bir terzi gibi söz konusu binaya özel yangın konsepti oluşturmaktadır. Efectis, ulusal ve uluslararası standartlarda uzmanlığı ile tüm yangın güvenliği ihtiyaçlarınıza cevap verebilir.